Jańsborskja Pusca, czy też Wielka Knieja – bo tak ją kiedyś nazywano, to nie tylko przyroda, ale również doskonałe miejsce do uprawiania aktywności fizycznej. W samym sercu Zielonych Płuc Polski zapomną Państwo o codziennych troskach, naładują się pozytywną energią do działania i odkryją (nie)znane skarby. Sezon turystyczny zbliża się wielkimi krokami.

Aby przeżyć niezapomnianą przygodę nie trzeba wyjeżdżać na drugi koniec Polski lub Europy. Mamy tyle klimatycznych miejsc wokół, że wystarczy tylko mieć oczy i uszy dokoła głowy. Wyruszając w stronę ścieżki dydaktycznej Brzeziny – Szast, której początek znajduje się w granicach administracyjnych Pisza połączymy przyjemne z pożytecznym. Aktywnie spędzimy czas (samotnie lub w grupie) jednocześnie poszerzymy, za pomocą tablic informacyjnych swoją unikatową wiedzę przyrodniczą. Dla niektórych z nas ten obszar kojarzy się z pamiętnym huraganem z 4 lipca 2002 r. Wiatr osiągający momentami 170 km/h spustoszył sporą część puszczy, powodując w sumie zniszczenie 45,4 tys. ha lasów w szesnastu nadleśnictwach. Paradoksalnie klęska, poza ogromem wywołanych zniszczeń, przyczyniła się do eksperymentu naukowego. Dzięki projektowi badawczemu, który zakładał wyłączenie 475 ha obszaru „Lasu Ochronnego Szast” z wszelkich zabiegów gospodarczych możemy przekonać się, w jak naturalny sposób odrodziła się zniszczona przyroda. Efekt był zdumiewiający – zdmuchnięte niczym świeczki na urodzinowym torcie drzewa „powstały z kolan” i dziś znów pną się do góry. Słuszność tych słów można potwierdzić podziwiając ten widok z 12 metrowej wieży.

Jadąc rowerem, spacerując lub biegając rekreacyjnie warto rozglądać się na wszystkie strony, aby nie przegapić chociażby drogowskazu prowadzącego do tarasu widokowego, zlokalizowanego u brzegu Pisy. Warto tam zatrzymać się na chwilę by nacieszyć się szumem fal lub...urządzić grilla w specjalnie przystosowanej do tego wiacie. Unikatowa flora i fauna sprawiają, że możemy poczuć się jak w lesie pierwotnym. Do tego magicznego miejsca dotrzemy oznakowanymi szlakami rowerowymi o różnorodnym poziomie trudności. 

Wybierając ponad 33 kilometrowy "szlak niebieski" dotrzemy do Wądołka – nieistniejącej już miejscowości, w której w latach 1805-188o funkcjonowała największa w ówczesnych Prusach Wschodnich huta żelaza. Dziś o dawnych jego mieszkańcach przypominają mogiły na ewangelickim cmentarzu, a także pozostałości fundamentów oraz urządzeń hydrotechnicznych. 

Takich „zaginionych wiosek” na terenie Puszczy Piskiej jest więcej. O jednej z nich - Sowimrogu przeczytamy w znanej mazurskiej sadze „Dzieci Jeronimów”. Pasjonatów historii zainteresuje też dotarcie do położonego na skraju lasu, w odległości 2 km od Pogobia Średniego obeliska. Odsłonięty w 1927 r. obelisk upamiętnia tragiczne wydarzenie z 7 czerwca 1919 r. Tego dnia, wracający z pracy do domu, strażnik leśny Gunter Borse został zamordowany przez dwóch braci Kratz z Pogobia Średniego. Przyczyn zbrodni możemy dopatrywać się w tym, że w owych czasach na pograniczu Prus z Polską panowała bieda, a przemyt, kradzieże i kłusownictwo były na porządku dziennym. Do „Miejsca Puszczańskiej Zbrodni” dojedziemy drogą szutrową prowadzący do innego niezwykłego zakątka puszczy – Mostu Jana w Dziadowie. Budowlę miniemy też przy okazji wyprawy kajakowej nurtem Pisy, którą dopłynąć (np. w długi majowy weekend) aż do Nowogrodu. Płynąc w pobliżu Jeży za linią drzew schowane są bunkry z czasów II wojny światowej.

Zapewne na wspomnianych obiektach nie wyczerpaliśmy listy magicznych zakątków Puszczy Piskiej w gminie Pisz. Zachęcamy do ich odkrywania i dzielenia się z nimi z innymi.

O PUSZCZY PISKIEJ

Puszcza Piska jest drugim co do wielkości w Europie i największym (rozciągającym się na około 100 tys. ha) kompleksem leśnym na Mazurach. Położona jest  na terenie gmin: Pisz, Mikołajki, Mrągowo, Piecki, Sorkwity, Biskupiec, Biała Piska, Orzysz, Ruciane-Nida, Dźwierzuty, Rozogi, Szczytno, Świętajno w województwie warmińsko-mazurskim oraz fragmenty leżą w województwach mazowieckiem (Łyse) oraz podlaskim (Kolno, Turośl).
Puszcza Piska wciąż zachwyca bogactwem natury, a przy tym zachowała wiele ze swej pierwotnej dzikości. Liczne bagna oraz mokradła, zatopione w niej niczym perły jeziora (m.in. Śniardwy), meandrujące rzeki (Pisa, Krutynia), różnorodność gatunków roślin i zwierząt tworzą niepowtarzalny urok leśnej krainy. W najbogatszym przyrodniczo fragmencie Puszczy utworzono w 1977 r. Mazurski Park Krajobrazowy (o powierzchni 53,6 tys. ha).
Puszcza Piska porośnięta jest lasami sosnowymi i świerkowymi z niewielką domieszką brzozy, osiki, klonu, olchy i dębu (które można spotkać w południowej części Puszczy) rosnących na sandrowych piaskach. Szczególnie znana jest „sosna mazurska”, która porasta m.in. wschodnie brzegi Jeziora Mokrego. Osiąga ona wysokość 40 m i wiek 200 lat.
W lasach żyją m.in. bociany, bobry, dziki, głuszce, jelenie, lisy, łosie, rysie, sarny, zające i żurawie.  W dawnych czasach na obszarze Puszczy występowały: niedźwiedzie, rosomaki i tury,
Najcenniejszy rezerwat znajduje się na jeziorze Łuknajno, gdzie znajduje się ostoja łabędzia niemego. Symbolem parku jest jednak bocian biały, którego gniazda widać w wielu wioskach.
W runie występują chronione rośliny, m.in. lilia złotogłów, wielosił błękitny, rosiczka okrągłolistna, wawrzynek wilczełyko, miodunka, żubrówka, obuwnik i 10 gatunków z rodziny storczykowatych. W podszycie występuje m.in. jałowiec, leszczyna, jarzębina, czeremcha, kruszyna, trzmielina i jeżyny.

fot. Piotr Mierzejewski